Grypa to ostra i zakaźna choroba, przenoszona drogą kropelkową. Jest jedną z najczęściej występujących chorób zakaźnych.

Objawy

Grypie towarzyszą silne objawy:

• wysoka gorączka – na początku choroby wynosi 39-41 °C; przy łagodnym przebiegu choroby temperatura spada od 3-5 dnia choroby, czemu towarzyszy obfite pocenie się; jeśli gorączka na krótki czas obniża się, a później szybko podwyższa, może to wskazywać na pojawienie się nadkażenia bakteryjnego;
• dreszcze – towarzyszą najczęściej wzrostowi temperatury ciała podczas rozwoju i przebiegu infekcji;
• bóle mięśniowe i kostno-stawowe – mogą być bardzo silne (charakterystyczne „łamanie w kościach”), często dotyczą tych części ciała, które w przeszłości ulegały urazom;
• ból głowy (zwłaszcza ból okolicy czoła) – pojawia się na początku choroby z dużą intensywnością; może towarzyszyć mu ból oczu (także bolesność uciskowa gałek ocznych) oraz światłowstręt; przechodzi stopniowo w obniżenie sprawności psychoruchowej i senność;
• ogólne osłabienie i rozbicie, uczucie wyczerpania – może trwać jeszcze przez okres od 2 do 3 tygodni od ustąpienia infekcji;
• brak apetytu – reakcja organizmu mobilizująca układ odpornościowy.

Dodatkowo, ze strony układu oddechowego, mogą dojść: ból gardła, kaszel, uczucie zatkania nosa i katar. Jeśli chodzi o kaszel, na początku choroby jest suchy, męczący, czasami napadowy i trudny do opanowania. Zwykle w późniejszym czasie przechodzi w kaszel wilgotny, któremu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny śluzowej. Okres najbardziej nasilonych objawów dotyczących górnego układu oddechowego trwa zwykle ok. 3-4 dni. Mogą pojawić się także nudności, wymioty i biegunka.

Objawy grypy, przebiegającej bez komplikacji, trwają 1-2 tygodnie.

Jak odróżnić grypę od przeziębienia?

Objawy grypy pojawiają się gwałtownie i już od swojego pojawienia się są ostre w przeciwieństwie do przeziębienia, gdzie objawy pojawiają się stopniowo i także stopniowo przybierają na sile. Grypie również nie zawsze towarzyszy nieżyt nosa, który zawsze występuje przy przeziębieniu.

Przeziębienie zazwyczaj jest związane z infekcją bakteryjną. Grypa jest natomiast chorobą wirusową. Nie należy więc stosować w jej przypadku antybiotyków, które nie są w stanie zwalczyć wirusa.

Powikłania

Powikłania grypy występują zwykle wśród niemowląt, małych dzieci, osób starszych a także wśród pozostałych osób obciążonych innymi, dodatkowymi poważnymi chorobami. Powikłania pojawić się mogą także u ludzi na co dzień zdrowych w przypadku niewłaściwego leczenia lub jego braku.

Wśród groźnych dla życia i zdrowia powikłań grypy mogą znaleźć się:

• zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, nagły zgon sercowy, dekompensacja przewlekłej niewydolności krążenia,
• zapalenie zatok obocznych nosa, zapalenie krtani, zapalenie oskrzeli i płuc, zainicjowanie lub zaostrzenie astmy oskrzelowej, zapalenie ucha środkowego,
• zespół wstrząsu toksycznego,
• wystąpienie lub zaostrzenie kłębuszkowego zapalenia nerek,
• zapalenie mięśni i mioglobinuria,
• odrzucenie przeszczepu,
• niewydolność nerek,
• zapalenie spojówek,
• nasilenie padaczki, choroby naczyniowe mózgu, zapalenie mózgu, toksyczna encefalopatia, splątanie, nasilenie zmian otępiennych, napady drgawkowe, wzrost przypadków choroby Parkinsona, poinfekcyjne zapalenie opon mózgowych, zespół Guillaina-Barrego, śpiączkowe zapalenie mózgu, wylewy podpajęczynówkowe,
• schizofrenia, ostre psychozy,
• zaostrzenia chorób przewlekłych np. cukrzycy.

Spośród tych powikłań największe zagrożenie stanowią schorzenia dotyczące układu oddechowego i krążenia.

Dlaczego grypa jest groźna szczególnie w okresie jesienno-zimowym?

Korzystne dla rozprzestrzeniania się wirusa są także niska temperatura i wysoka wilgotność, dlatego wzrost zachorowań następuje w miesiącach jesiennych i zimowych. W temperaturze 0° C wirus przeżywa ponad 30 dni, a w lodzie wykazuje niemal nieograniczoną przeżywalność. Jeśli chodzi o temperatury letnie, to w 20 °C wirus przyschnięty do powierzchni może przetrwać do ośmiu godzin. Natomiast umieszczony w wilgotnym środowisku (ekskrementy, tkanki padłych zwierząt, woda) może przetrwać co najmniej cztery dni (22° C).

Dane WHO wskazują, że co roku na grypę choruje około 5-10% osób dorosłych i 20-30% dzieci na świecie. Corocznie zachorowania na grypę są przyczyną około 3 – 5 milionów przypadków ciężkich powikłań pogrypowych i około 250 000 do 500 000 zgonów.

Analiza zachorowań oraz podejrzeń zachorowania na grypę w Wielkopolsce w latach 2014-2017 wskazuje na ich systematyczny wzrost. W roku 2014 odnotowano 421 133 przypadki, w roku 2015 – 545 261 przypadków, a w roku 2016 – 604 979. Natomiast tylko w pierwszym półroczu 2017 roku było ich 411 242.

Profilaktyka

W celu zapobieżenia pojawienia się nowych przypadków grypy stosuje się: szczepienia ochronne, przestrzeganie zasad higieny, noszenie maseczek, izolację chorych, profilaktykę farmakologiczną, w tym leki przeciwwirusowe.

Szczepienia ochronne przeciwko grypie są rekomendowane przez wiele instytucji, w tym Komitet Doradczy ds. Szczepień (ACIP – Advisory Committee on Immunization Practices) przy WHO oraz Amerykańską Akademię Pediatrii. Skuteczność szczepienia uwarunkowana jest składem szczepionki oraz wiekiem i poziomem immunokompetencji osoby szczepionej. Co roku inny szczep wirusa wywołuje zachorowania. Jest to spowodowane dużą zmiennością genetyczną wirusa. Z tego powodu konieczne jest coroczne ponawianie szczepień ochronnych preparatem o innym składzie, dostosowanym do prognozowanego szczepu wirusa na dany sezon epidemiczny.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi (Dz.U. 2010 nr 180 poz. 1215) szczepienia przeciw grypie należą do kategorii szczepień ochronnych zalecanych.

Szczepionka stosowana w ramach niniejszego Programu

Na sezon jesienno-zimowy 2021/2022 przewidziano realizację szczepień przeciw grypie przy wykorzystaniu czterowalentnej szczepionki Influvax. Szczepionka Influvax jest wskazana do zapobiegania grypie wywołanej przez dwa podtypy wirusa grypy A oraz dwa typy wirusa grypy B, które są zawarte w szczepionce. Szczepionka jest zgodna z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia – WHO (dla Półkuli Północnej) oraz z zaleceniami Unii Europejskiej.

Źródło: Program edukacji zdrowotnej i szczepień ochronnych przeciw grypie w populacji MOF Poznania (Poznań, kwiecień 2018)